FILEM MELAYU, FILEM MALAYSIA - DI MANA KITA?

Mahadi J Murat

PENERBITAN filem Melayu kini telah berusia hampir 80 tahun. Dikatakan telah tiba masanya untuk filem Melayu berubah menjadi filem Malaysia. Dan apakah difinasi filem Malaysia itu sebenarnya? Apa pula akan terjadi dengan filem Melayu? Adakah filem berbahasa Cina dan Tamil yang diterbitkan di Malaysia juga perlu menjadi filem Malaysia atau sebaliknya. Perbahasan dan soalan-soalan ini sudah mula berbunyi di merata tempat dan oleh generasi baru pembikin dan khalayak filem di negara ini. Kertas ini coba menjenguk isu-isu dan persoalan yang berlingkar disekitar perkara tersebut dan coba mempermukakan beberapa pandangan yang diharapkan akan memulakan dialog dan perbincangan konsktruktif dalam mencari persefahaman terhadap bentuk dan imej filem Malaysia demi perkembangannya dan masa depan seni dan apresiasi filem negara yang lebih terarah..

Latarbelakang
FILEM berbahasa Melayu, yang memperkatakan persoalan Melayu, yang membawa “cerita-cerita Melayu” dinamakan filem Melayu dan filem Malaysia. Filem Melayu yang memperkatakan masyarakat dan persoalan bukan Melayu di Malaysia juga dikelompokkan sebagai filem Malaysia. Filem Melayu automatic menjadi filem Malaysia tanpa ada sesiapa menyuruhnya atau menentukannya. Ia adalah filem nasional Malaysia apabila Persekutuan Tanah Melayu atau Malaya menjadi Malaysia dalam tahun 1963.

Perihal filem Melayu menjadi filem Malaysia ini juga berpunca daripada keadaan di mana kegiatan pengeluaran filem di negara ini rata-rata berupa kegiatan pengeluaran filem yang mengenai kehidupan orang Melayu atau Malay based film story sungguhpun terdapat filem Melayu pada zaman awal kuat berpaut kepada acuan filem-filem Tamil 1933 – 1955 (Laila Majnun -Penarik Beca dsb) dan kemudian filem-filem Hong Kong malah Jepun 1962 – 1968 yang banyak diterbitkan di Studio Merdeka Kuala Lumpur. Filem-filem ini masih dianggap filem Melayu kerana ianya terbangun di atas landasan Melayu pada sudut “budaya bahasa” dan pada tingkah gerak (gestures), ruang permainan (space) dan stail pembawakan watak-watak pemainnya. Budaya bahasa landas bangsawan dengan pertuturan berlagu dalam filem Melayu awal, yang mengambil gurindam, syair, dan pantun sebagai bentuk tempo dan style pengucapan dialog-dailog misalnya, menekankan dengan kuat sudut-sudut Melayu filem-filem tersebut.

Selain filem cereka berbahasa Melayu, hampir tidak kedapatan filem dalam bahasa bukan Melayu diterbitkan di negara ini. Ini menjadikan tiada filem bukan berbahasa Melayu dan filem yang tidak membawakan persoalan Melayu dapat dirujuk sebagai filem Malaysia atau filem nasional Malaysia.

Penerimaan masyarakat terhadap filem Melayu sebagai filem Malaysia seperti yang dinyatakan diatas terjadi tanpa ditentukan oleh mana-mana kuasa atau peraturan. Kaum bukan Melayu pula tidak begitu mengambil pusing dengan keadaan ini kerana menggangap filem dari Hong Kong dan India misalnya sebagai filem mereka. Mereka menganggap filem keluaran Malaysia adalah filem untuk orang Melayu. Penglibatan mereka hanyalah sebagai pihak yang melihat kepada keuntungan kewangan sahaja. Mereka selesa dengan keadaan ini. Ini sebenarnya terdorong semenjak dari pengeluaran filem Melayu pertama lagi - kesan daripada filem dilihat hanya sebagai komoditi dagang oleh pengusahanya. Sebagai bahan dagang ia adalah market driven atau bahan keluaran yang mengikut permintaan. Pengeluarannya malah perkembangannya, hatta pembangunannya juga ditentukan oleh perkiraan perdagangan.

Risikonya filem sukar diterima dan menjadi sebagai wacana budaya yang penting bagi negara dan masyarakat, walaupun “dikuatkan”. Sebab itu terdapat pelbagai pendapat (persepsi dan mazhab) tentang filem di negara ini kerana apresiasi terhadap filem didekati dari sudut filem sebagai barang dagangan dan bukannya “filem sebagai filem”. Akibatnya filem dilihat sebagai produk impian yang diukur, dinilai dan diulas dari kacamata berbeza oleh kelompok “bijak pandai” yang berbeza jurusan kepandaian dan upaya berfikir mereka, yang kerapkali memaparkan pendapat dan fikiran yang menyempang, malah rendah, tidak cerdik obstructive dan destructive serta menyusahkan kerja-kerja melahirkan filem yang berguna kepada kematangan bangsa dan negara.

Filem sebagai filem kerap dihimpit oleh tuntutan yang bukan-bukan. Sesetengah pihak mendesak ia menjadi pemancar budaya, sesetengahnya mahukan ia menjadi pendidik masyarakat, alat propaganda malah polis moral dengan cara yang straight forward dan amat simple bentuknya seperti dalam zaman bukan “era globalisasi”. Nilai kesenian dan estetika yang kaya dalam bidang perfileman dipandang sinis dan begitu sukar dihargai.

Demikianlah susahnya mengerjakan filem dalam iklim serba sulit oleh kepandaian tidak membina ini. Namun, lebih susah ia diletakkan, lebih sulit ia dikerjakan, lebih senang ia akan ditemui dan lebih menarik pula ia akan menjadi.

Sehingga hari ini dalam usianya yang sudah lapan puluh tahun itu tidak terdapat sebuah filempun yang diterbitkan di atas perkiraan bukan ekonomi (melainkan beberapa buah filem kerajaan yang diterbitkan oleh Filem Negara Malaysia (FNM) yang boleh dikategorikan sebagai filem public service yang begitu formal dan apolitical gaya pembikinannya (Gelombang, 1980; Bila Hati Telah Retak, 1983; dan Cempaka Biru, 1989).

Dengan alasan perdagangan yang disebutkan diatas dan sukarnya penerimaan filem dibacakira sebagai filem, maka kaum pedaganglah yang telah mencipta sejarah filem Melayu dan filem Malaysia hari ini. Satu aspek menarik yang patut direnungkan dalam hubungan ini ialah bagaimana orang bukan Melayu menjadi tulang belakang dan golongan yang mencorakkan sejaran filem Melayu. Orang-orang bukan Melayu termasuk yang bukan orang Tanah Melayu atau orang Malaya, yang bukan orang Singapura atau orang Malaysia yang sebelum wujudnya akta Finas (1981) memonopoli industri pengeluaran, pengedaran dan pemamiran filem-filem di negara ini telah menjadi faktor penentu keberadaan perusahaan filem Melayu di Malaysia dan Singapura dan sejarah filem yang tidak formal itu. Walaupun penontonan merupakan faktor penentunya, namun pedagang bukan Melayulah penjananya.

Nama-nama pengusaha seperti S.M.Chisty (Laila Majnun,1933 - Motilal Chemical Company) hingga kepada Run Run Shaws/Runme Shaws, Ho Ah Loke, Loke Kuan Thoo, di era filem Melayu di Singapura hingga kepada Panchacaran Nelliah, Moorothy, V. Nagaraj, David Teoh dan lain-lain lagi, adalah pengusaha bukan Melayu yang menjadi kaya raya dengan menerbitkan filem Melayu.

Merenungkan semula perbalahan antara Hamzah Hussein dan Asraf ketika penubuhan ASAS 50 dalam tahun 1950 di Singapura dahulu barangkali boleh mengingatkan kita betapa pentingnya kita memandang serious terhadap trend dan pandangan masyarakat terhadap filem-filem yang dikeluarkan sehingga ini. Hamzah yang mahukan falsafah “seni untuk seni” sebagai teras kepada perjuangan ASAS 50 berhadapan dengan desakan Asraf yang meminta “seni untuk masyarakat” dipilih sebagai falsafah perjuangan mereka. Seni untuk masyarakat yang dipertahankan Asraf dan penyokong-penyokongnya ialah karya seni yang dihasilkan dengan tujuan memberi penekanan terhadap kehidupan, cita-cita dan keinginan rakyat terhadap bangsa dan negara disamping memelihara nilai seni dan keaslian sesebuah karya. Hamzah pula berpendapat seni bukanlah senjata untuk perjuangan. Maka itu keunggulan hasil seni sebagai seni perlu diutamakan. ASAS 50 memilih seni untuk masyarakat sebagai asas perjuangan pergerakan tersebut.

Penontonan filem di Malaysia
Rakyat Malaysia yang pelbagai kaum kebanyakannya menonton hanya “filem-filem mereka” selain filem-filem Hollywood dan Inggeris yang dibawa masuk ke negara ini. Filem-filem yang bukan “filem mereka” tidak begitu diberi perhatian, melainkan filem yang berlainan, yang membawa sesuatu yang dianggap baru dalam teknik, bentuk dan isinya. Umumnya filem Melayu ditonton oleh orang Melayu dan filem Cina atau India ditonton oleh penonton Cina dan India. Filem Cina dan India yang ditonton itu ialah filem-filem yang diimpot dari negara China dan India. Kerana itu terdapat di kalangan masyarakat Cina dan India di negara ini, terutama generasi lama yang menganggap segala yang dipaparkan dalam filem-filem yang ditonton mereka sebagai idealisme diri dan budaya hidup mereka. Ini tentunya menjadikan mereka liat untuk mengasimilasi ciri-ciri tempatan yang wajar dalam hidup mereka sehari-hari, dan memungkinkan gangguan terjadi terhadap usaha menjalin sikap menerima dan merasa dipunyai terhadap negara dan iklim kehidupan di negara ini.

Usaha beberapa pihak mengeluarkan filem berbahasa Cina dan India dari Malaysia tidak mendapat sambutan dari kalangan masyarakat Cina dan India sendiri kerana prasangka rendah mereka terhadap filem-filem tersebut. Daya tarik filem-filem Cina dari Hong Kong, Taiwan dan China dan filem-filem dari India begitu besar sehingga menjadikan filem berbahasa Cina dan India tempatan yang coba diketengahkan beberapa orang yang mahu melihat perubahan pandangan dilihat begitu kecil dan tidak sempurna bentuknya

Keadaan yang berterusan ini menjadikan penontonan filem di negara ini begitu compartmentalized terpisah-pisah sepertimana terpisahnya sekolah-sekolah berbahasa Cina, India dan sekolah kebangsaan. Keadaan ini juga mencerminkan keadaan perpisahan budaya dan budaya bahasa di kalangan masyarakat Malaysia yang masih tidak dapat diatasi walaupun asas dan dasar negara untuk kesatuan rakyat telah diadakan sebelum negara mencapai kemerdekaan lagi.

Sesetengah orang berpendapat kerana Malaysia ialah negara multi-racial dan multi-cutural, maka filem Malaysia juga hendaklah bukan filem tentang Melayu dan memaparkan gambaran multi-racial, multi-cultural dan “multi-lingual”. Pendapat ini begitu benar sekali dari satu segi kerana pada realitinya sememangnya kita tidak memilikki budaya dan language-culture yang satu yang dianuti sepenuhnya oleh setiap warga, negara ini. Dikalangan orang Melayu pun masih tidak ujud budaya-bahasa yang “seragam” yang menjadi syarat berkembangnya sebuah tamadun dipenuhi. Pada praktisnya, semuanya kelihatan masih terumbang ambing.

Karyawan Filem Generasi Ke Lima
Filem sering dikaitkan dengan masyarakat yang diwakilinya, termasuk masyarakat yang di luar lingkungan khalayak pembikinnya, Dengan dunia yang begitu repressive, competative dan terbuka, filem terus menjadi aset dan alat yang tersangat penting. Eset dan alat kerana ia bukan sahaja mendokumen, menghebah dan menggambarkan cebisan kehidupan secara terpilih tetapi juga memberi difinitif kekal dari sudut yang terpilih juga tentang sesuatu yang kemudiannya menjadi sejarah. Kini, hampir tidak ada komuniti dan masyarakat di dunia yang tidak memerlukan filem untuk kekuatan dirinya.

Untuk filem benar-benar dapat bertanggungjawab terhadap masyarakat yang diwakilinya ia perlu lahir dari dalam masyarakat itu sendiri. Tenaga terbaik masyarakat ialah tenaga yang mewakikli zamannya. Generasi baru pembikin filem Malaysia masakini sebenarnya adalah generasi yang sedang berada dipersimpangan. Cita-cita golongan yang digelar the fifth generation film maker ini begitu besar dan berlainan sekali daripada yang ditampilkan oleh generasi sebelumnya (generasi pertama pembikin filem Malaysia 1955 – 1962, generasi ke dua 1963 - 1970, generasi ke tiga1980 – 1980 , generasi ke empat 1990 – 2000 dan generasi kontemporari genarisi sekarang dari digital dan sekolah baru).

Generasi ini mahu menjadikan filem segalanya. Mereka mahu filem benar-benar menjadi medium of expression, pemikiran dan sudut pandangan mereka secara bebas merentasi sempadan negara, masyarakat dan agama, budaya dan sejarah, lantas mencetus identiti baru bersandarkan realiti kehidupan masyarakat majmuk yang toleran, bebas dan benar.

Mereka menjadi penanggungjawab pembikinan filem yang mampu bersaing dengan pelbagai lapisan pemikiran yang universal. Seandainya tiada ruang yang sewajarnya untuk mereka sebagai pembikin filem Malaysia baru, bakat mereka bukan sahaja akan tersia-sia tetapi juga akan menjadi force atau tenaga yang akan menyusahkan usaha-usaha membina masa depan perfileman Malaysia yang berjaya.

Generasi baru Cina dan India yang meminati filem mulai melahirkan idea tentang masyarakat negara ini melalui filem-filem kecil format digital (yang kadangkala besar) yang mereka lahirkan sebagai bukti generasi baru Malaysia dari kalangan bukan Melayu sedang berusaha atau setidak-tidaknya ingin melihat ke dalam dalam persepsi dan definisi filem mereka. Mereka adalah generasi baru Malaysia yang lahir dan membesar sepenuhnya di bumi negara ini dan berusaha mencari ruang milik mereka untuk dicanang dan dibanggakan kalau boleh secara bersama.

Cabaran yang pasti sedang dihadapi mereka ialah usaha menarik perhatian masyarakat yang gemar memandang ke luar, dan mewujudkan semacam keyakinan di kalangan generasi mereka dari kaum Melayu yang juga sedang melahirkan filem Malaysia dari sudut pandangan baru.

Dalam hubungan ini filem Malaysia tentunya berupa filem oleh rakyat Malaysia dan yang membawakan persoalan Malaysia tanpa mengira bahasa, kaum, bangsa atau budaya yang dipaparkan dalam filem tersebut. Walaupun begitu filem Malaysia tidak bermakna filem campur aduk pada bahasa atau penampilan watak-wataknya secara tidak justified. Ia seharusnya sesuatu yang benar yang berakar umbi di bumi dan alam Malaysia yang mencerminkan budaya hidup masyarakat. Ia juga seharusnya tentang isi hati, impian, imiginasi dan sensualiti dayafikir manusia Malaysia. Dan filem Malaysia juga bukan bererti filem multi-lingual. Multi-cultural sambrono, tanpa perkiraan cinematic yang menunjukkan kehebatan idea perfileman seseorang karyawan.

Dengan kehadiran generasi baru, walaupun pada mulanya mereka menggunakan konsep penerbitan video digital, usaha untuk menyakinkan masyarakat terhadap karya filem baru dari dalam negara dapat diambil. Perkembangan ini sewajarnya disambut dengan baik kerana ia dapat memperkayakan khazanah himpunan pemikiran dalam bentuk seni visual yang berkaitan dengan kehidupan rakyat Malaysia.

Apa yang terpancar dalam sesebuah filem ialah ‘consciousness’ – ‘consciousness’ pengarah dan penulis skrip, serta ‘consciousness’ kolektif sesebuah tamadun. Apabila memperkatakan tentang tahap perfileman negara faktor-faktor yang menentukan dan mencorakkan tahap-tahap tersebut perlu sekali diberi perhatian kerana faktor-faktor inilah yang menentukan aliran dan pengisian identiti sesebuah negara. Antara faktor-faktor utama yang penting ialah:

1. modal insan
2. tabung/kewangan
3. audien
4. kekuatan identiti
5. kreativiti
6. teknologi
7. celik huruf
8. celik visual
9. celik sejarah
10. literasi sains
11. sekolah/pusat pengajian filem
12. kesedaran sejarah
13. budaya politik
14. kehalusan seni
15. kemahiran pekerja industri filem
16. kepakaran pengajar perfileman
17. tabungan idea
18. pengalaman/pemikiran/keintelektualan pengarah
19. unsur tamadun
20. budaya dan kekuatan penulisan
(Ahmad Murad Merican “Apakah Filem Memerlukan Falsafah, Pemikiran Dan Pendekatan Kurikulum, 16 Julai 2004)

Filem Melayu Patut Terus Jadi Filem Melayu?
Sesuatu yang wajar ialah melanjutkan kelangsungan filem berbahasa Melayu sebagai teras kepada filem keluaran Malaysia, kerana bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan dan bahasa yang tidak terdapat di negara-negara luar dari alam Melayu. Bahasa tersebut mudah diterima sebagai bahasa yang mencerminkan negara Malaysia oleh mana-mana pihak. Bahasa bukan Melayu boleh sahaja digunakan di tempat yang sewajarnya mencerminkan “kedudukan bahasa tersebut” sama ada dalam komuniti kaum yang berkaitan atau mengenai sesuatu latar yang boleh memperkukuhkan kesan sinema yang ingin dicapai oleh sesebuah filem

Dalam hubungan ini usaha untuk melahirkan filem Malaysia yang bersesuaian dan yang pendekatan serampang dua mata perlu digunakan sebagai pendekatan:-

1). Membanyakkan pengeluaran filem Melayu

2). Membina asas pengeluaran filem Malaysia dari sudut pandangan kaum-kaum lain yang membawa persoalan Malaysia.

Penerbitan filem Melayu perlu diperbanyakan dan dipertingkatkan mutunya. Ini kerana dari negara Malaysia sahajalah filem Melayu seperti yang didifinisikan di awal kertas ini dapat dilahirkan. Tanpa filem Melayu dari Malaysia boleh dikatakkan tidak adalah filem Melayu dilahirkan lagi di dunia ini. Sebab lain kenapa filem Melayu perlu terus diterbitkan ialah masih terdapat banyak lagi isu-isu Melayu (dan Malaysia) di negara ini dan di seluruh Alam Melayu atau Nusantara yang masih perlu diterbitkan dalam bentuk filem. Mengurangkan pengeluaran filem Melayu dan menerbitkan filem Malaysia atas alasan filem Malaysia perlu multi-racial dan multi-lingual akan mengenepikan suatu sumber filem yang amat cinematic dan mengecilkan sejarah dan budaya Melayu yang akhirnya akan lenyap dan tidak dikenali oleh generasi yang akan datang.

Sementara penerbitan filem Melayu diperbanyakkan, penerbitan filem dari sudut pandangan kaum-kaum bukan Melayu yang berasaskan persoalan Malaysia sebagai filem keluaran Malaysia juga patut digalakkan. Ini akan melengkapkan lagi peranan filem dalam masyarakat dan filem sebagai medium dan pancaran budaya yang amat bernilai pada negara dan bangsa.

Pelan Pembangunan Filem Nasional
Pembangunan industri filem di Malaysia secara tersusun mula dijalankan oleh pihak kerajaan dalam tahun 1981 apabila Perbadanan Kemajuan Filem Nasional (FINAS) ditubuhkan. Semenjak dari itu aktiviti perfileman dalam bentuk pembangunan, galakan, kawalan dan perlindungan dilaksanakan terhadap tiga sektor penting industri iaitu pengeluaran, pengedaran dan pemamiran. Dari aspek kawalan dan perlindungan dan aktiviti-aktiviti yang menjurus kepada pembangunan seperti latihan, bantuan kewangan, penganjuran program-program yang boleh menambah ilmu pengetahuan Finas boleh dikatakan telah mencapai kejayaan, terutama dari segi membantu para penerbit melalui Skim Bantuan Produksi dan Pemulangan Duti Hiburan yang sangat-sangat membantu pengeluar filem tempatan.
Kertas ini tidak berhasrat memperkatakan dan memberi komentar terhadap program-program yang telah dijalankan oleh Finas, kejayaan yang telah diraih atau kegagalan yang telah disebabkannya semenjak 25 tahun yang lalu telah banyak diperkatakan dan masih boleh dibicarakan dengan pendekatan berbeza.

Perkara utama yang menarik perhatian ialah mengenai programnya yang memberi kesan jangka panjang kepada pembangunan industri filem di masa hadapan. Perkara tersebut ialah dasar perfileman. Finas dalam usaha untuk memajukan industri perfileman tempatan telah mengadakan dua tahap tindakan mengenai dasar perfileman negara. Pertama dalam tahun 1989/90 ketika menggubal dasar tersebut oleh sebuah panel yang dipengerusikan oleh Tun Ghazali Shafiee. Ke dua dalam tahun 2004 apabila dasar tersebut di review dan diperkemas lagi bersesuaian dengan konsep dan objektif baru pembangunan filem di Malaysia.

Walaupun dasar perfileman negara dengan jelas memperkatakan halatuju dan matlamat pembangunan filem yang ingin dicapai negara, tetapi tidak pula tertera di dalam kertas dasar berkenaan apakah rupa bentuk atau wajah atau objektif industri filem Malaysia pada tahun 2020 nanti. Pada pendapat saya adalah penting matlamat perfileman negara pada tahun 2020 itu ditetapkan agar ia boleh menjadi objektif nasional yang selaras dengan matlamat pembangunan negara dalam bidang lain. Ini kerana seluruh jentera pembangunan digerakkan kearah tercapainya matalamat negara maju bagi Malaysia pada tahun tersebut. Dan sebagai sebuah negara maju apakah kedudukan filem tempatan pada waktu itu. Tentulah wajar sekali ditetapkan sasaran dan matlamat filem Malaysia pada tahun tersebut misalnya penguasaan sekurang-kurangnya 30% pasaran dalam negeri setidak-tidaknya.

Perkara yang terutama dan terpenting dan berkaitan dengan dasar tersebut ialah penetapan jadual atau pelan induk pembangunan filem nasional atau national film development masterplan bagi mencapai matlamat dasar tersebut diadakan. Dengan adanya pelan tersebut dapatlah semua sektor industri filem menggunakannya sebagai rujukan.

Pada hari ini khalayak filem dan masyarakat belum lagi melihat pelan tindakan yang disebutkan itu, sama ada ianya ada atau sememangnya tiada.

Meluaskan Program Apresiasi “Filem Tempatan”
Secara Berstruktur Dan Meluas Di Seluruh Negara
Langkah lain yang patut juga diambil oleh semua pihak yang berkenaan ialah memperluaskan program apresiasi terhadap filem keluaran tempatan secara berstruktur dan berjadual, agar perhatian terhadap filem-filem tempatan di kalangan masyarakat dapat ditingkatkan.

Meningkatkan apresiasi terhadap filem tempatan adalah perkara yang tersangat penting memandangkan jumlah penonton filem tempatan yang teramat rendah bilangannya.

Dari jumlah penduduk seramai 26 juta orang rakyat Malaysia yang menonton filem tempatan hanyalah seramai 200 – 300 ribu orang sahaja, berbanding dengan negara yang lebih kecil seperti Republik Czech misalnya yang mempunyai penduduk seramai 10 juta orang tetapi merekodkan jumlah penonton filem tempatan seramai 1 juta orang.

Sekiranya ada program menambah bilangan penonton seramai 1 juga orang bagi rakyat Malaysia tentulah wajah filem industri filem di negara ini akan berubah, apalagi sekiranya negara mengorak langkah seperti negara Korea Selatan yang mengenakan quota untuk filem tempatan di negara mereka.

Keadaan kini sebenarnya amat membimbangkan kerana generasi penonton yang dahulunya menjadi penonton setia filem tempatan sudah meningkat dewasa dan berusia. Kalangan ini tidak lagi menonton filem di pawagam. Generasi baru yang mengunjungi pawagam adalah generasi yang mempunyai persepsi berbeza dan mempunyai pendedahan dan trend menonton yang berbeza paten kepenontonan mereka. Sekiranya tidak ada program berterusan bagi menggalakkan apresiasi terhadap filem Malaysia dikhuatiri bilangan penonton yang kecil tidak dapat mempertahankan kedudukan filem-filem tempatan. Hanya dengan program tetap, berterusan dan terancang program ini dapat membantu keadaan penontonan filem-filem tempatan di negara ini. Peristiwa dalam bidang persuratkhabaran di mana akhbar tulisan jawi yang pada suatu masa dahulu menjadi akhbar utama negara akhirnya terpaksa menjadi anak yatim yang diangkat oleh pelbagai kalangan hatta untuk hidup seminggu sekali secara menumpang begitu sukar sekali. Yang sedihnya, tiada kesedihan di wajah orang Melayu sendiri melihat cermin kelunturan diri mereka.

Meningkat Dan Menyebarluaskan
Minat Terhadap Budaya Bahasa Dan Persuratan Melayu
Selain dari program apresiasi filem, program untuk meningkat dan menyebarluaskan budaya bahasa dan persuratan Melayu terutama di sekolah-sekolah melalui program tertentu akan juga dapat membantu meningkatkan minat masyarakat terhadap seni perfileman. Program ini juga boleh dijalankan secara berterusan dan berjadual agar minat mereka yang berkenaan dapat dipupuk dan diperluaskan.

Pemupukan minat terhadap seni budaya dan persuratan Melayu akan menumbuhkan minat masyarakat terhadap seni dan cerita-cerita Melayu yang akhirnya akan memperkukuhkan pandangan mereka terhadap karya, hasil penulisan dan filem Melayu. Dengan tumbuhnya naluri mengapresiasi seni Melayu, masyarakat juga boleh mengapresiasi karya seni dalam bahasa dan budaya lain.

Program Latihan, Teknologi, Rangkaian Serantau Dan “Tabung” Galakan Karyawan Muda

Perkara-perkara lain yang berkaitan ialah pendedahan kepada segala aspek pembangunan yang dijalankan secara berterusan, termasuk latihan lanjutan untuk mereka yang sedang memberi perkhidmatan, memperkukuhkan jalinan dan mengadakan kaedah tetap perhubungan peringkat serantau, terutama dengan negara-negara di rantau Nusantara. Jalinan hubungan ini akan memperkukuhkan rangkaian dan membina ruang untuk filem keluaran Malaysia diapresiasikan dengan lebih luas lagi di peringkat serantau.

Selain dari itu satu perkara yang sangat penting diadakan ialah mengadakan tabung galakan karyawan muda. Tabung ini boleh menjalankan pelbagai kegiatan dari bantuan untuk penerbitan filem-filem tertentu hingga kepada pemberian dana untuk bakat-bakat baru yang benar-benar berpotensi mengarah filem karya mereka sendiri. Tabung ini juga boleh digunakan untuk bakat-bakat baru menulis skrip atau membangunkan idea filem mereka. Dengan demikian tenaga pelapis dalam industri filem tempatan dapat dikesani dan diketengahkan.

Penutup
Kertas ini tidak mencadangkan sebarang rumusan sebagai penutupnya, tetapi mengajak perkara-perkara yang ditumbulkan diatas dibincang dan didailogkan berterusan. Isu dan masalah dalam industri filem sentiasa berubah-ubah mengikut masa dan peringkat. Selagi ada usaha untuk memantapkan kaedah dan isi filem-filem yang dikeluarkan, selagi itu ada ruang yang tiada batas bagi filem Malaysia untuk berada dipersada dunia perfileman yang tiada sempadan itu.

Wallah hu alam.